Do dawnych mieszka?ców Nowej Ró?anki i okolicznych przysió?ków, których doczesne szcz?tki spocz??y na cmentarzu ewangelickim, u?miechn?? si? los. Ich najbli?si, rodziny, potomkowie, powodowani burzliwymi wydarzeniami w roku 1945 i w latach pó?niejszych, opu?cili swoje rodzinne strony, wyjechali. Oni zostali, zostali by dawa? ?wiadectwo swojego istnienia, dzia?ania, tworzenia historii tej ziemi. Dla nich ten bilet w jedn? stron? nie by? ju? potrzebny. Kto? przecie? musia? tu zosta? ?eby nie by?o dziury w ci?g?o?ci historycznej. Opuszczone mogi?y trawi czas i staj? si? one coraz mniej czytelne w naszym krajobrazie. Niestety, my wspó?cze?ni mieszka?cy tej ziemi, w du?ym stopniu przyczynili?my si? do wymazywania z kart historii informacji zapisanych na mogi?ach, cmentarzach poprzez niczym nie uzasadnion? dewastacj?. Stowarzyszenie Rozwoju So?ectwa Siniec „Blusztyn” podj??o zadanie uporz?dkowania cmentarza w Nowej Ró?ance, doprowadzenia go do takiego stanu ?eby by? bardziej czytelny w krajobrazie. Jest to te? taka forma zado??uczynienia za dzia?anie tych, którzy wy?amali krzy?e, rozbili nagrobki, zdewastowali ogrodzenia. W dniu 23 listopada 2013 roku cz?onkowie naszego Towarzystwa w??czyli si? do prac porz?dkowych i wspólnie z „Blusztynem” uporz?dkowali?my kilka mogi? i fragment obszaru cmentarza. Pracy jest jeszcze bardo du?o ale ju? teraz mo?na uzna?, ?e dzi?ki zaanga?owaniu grupy ludzi, pami?? o dawnych mieszka?cach Nowej Ró?anki i okolic jeszcze przez pewien czas przetrwa. Niestety, zdecydowana wi?kszo?? dawnych cmentarzy takiej szansy nie ma i skazane s? one na zgini?cie z krajobrazu historycznego tej ziemi.

W dniu 16 listopada 2013 roku Towarzystwo wybra?o si? na wypraw? po cmentarzach wojennych powiatu gi?yckiego. Jesie? jest najlepszym okresem do takich w?drówek po miejscach pami?ci – muzeach pami?ci, które stanowi? ?ywe dowody wydarze? historycznych rozgrywaj?cych si? na tym terenie przed 99 laty. Odwiedzili?my cmentarze na pó?wyspie Kula Jest to cmentarz wiejski, po?o?ony w lesie, na wzniesieniu nad jeziorem Bocznym. Kolejnym punktem naszej wyprawy by?y cmentarze wojenne w Paprotkach gdzie mogli?my zweryfikowa? jak w praktyce by?y realizowane zasady okre?lone przez Nadprezydenta Prus Wschodnich w wydanej 1918 roku instrukcji o zak?adaniu i utrzymaniu cmentarzy wojennych na terenie Prus Wschodnich. Du?e wra?enia zrobi? na uczestnikach wyprawy cmentarz wojenny po?o?ony w centrum wsi Marcinowa Wola. Na cmentarzu znajduj? si? mogi?y poleg?ych ?o?nierzy niemieckich oraz jest wydzielona kwatera dla ?o?nierzy rosyjskich, których szcz?tki spoczywaj? w kilku zbiorowych mogi?ach. Miejscowo?? ta w czasie dzia?a? wojennych w 1914 roku zosta?a niemal doszcz?tnie zniszczona. Wypraw? zako?czyli?my w ko?ciele gotyckim w Mi?kach gdzie mogli?my, mi?dzy innymi, obejrze? witra? w prezbiterium ko?cio?a przedstawiaj?cy przemarsz wojsk pruskich przez miejscowo?? w 1914 roku. Nastrojowa jesienna aura, cisza otoczenia, szaro?? krajobrazu sprawia?y, ?e popadali?my w nastrój, spokoju, wspomnie? i zadumy. Optymistyczny wniosek, jakim zako?czyli?my nasz? wypraw? jest taki, ?e cmentarz odwiedzone przez nas maj? dobrych gospodarzy, s? zadbane i nie zapomniane przez otoczenie. Dzi?kujemy bardzo naszemu koledze Jackowi Ja?winowi, który wypraw? przygotowa? i poprowadzi? a my mogli?my pozna? te ciekawe zak?tki naszej Ma?ej Ojczyzny.

Tradycyjnie, ju? od kilku lat, m?odzie? Zespo?u Szkó? w Mo?tajnach spotyka si? na cmentarzu wojennym w Górkach. Celem tych jesiennych spotka? na cmentarzu, na którym spoczywaj? szcz?tki ?o?nierzy poleg?ych w czasie dzia?a? wojennych na tym terenie w 1914 roku jest przekazanie cmentarza pod opiek? przez m?odzie? gimnazjaln? m?odzie?y ostatniej klasy Szko?y Podstawowej. W 2010 roku Zespó? Szkó? w Mo?tajnach przej?? w adopcj? cmentarz, po przeprowadzonej rewitalizacji i od tego momentu m?odzie? dba o porz?dek tego miejsca pami?ci. W dniu 14. listopada 2013 roku nast?pi?a kolejna zmiana gospodarzy, którymi stali si? uczniowie ostatniej klasy Szko?y Podstawowej. Przekazanie odpowiedzialno?ci za to miejsce ma zawsze charakter uroczysty. M?odzie? zapala znicze na ?o?nierskich mogi?ach, sk?ada kwiaty na miejscu tablicy pami?tkowej, odczytywany jest akt przekazania cmentarza pod opiek?. Wszystko to odbywa si? przy udziale kap?anów, którzy w modlitwie ekumenicznej modl? si? za dusze spoczywaj?cych z dala od swoich rodzin i bliskich ?o?nierzy. Na uroczysto?ci zawsze obecni s? przedstawiciele w?adz samorz?dowych Gminy Barciany, Pani Dyrektor Zespo?u Szkó? w Mo?tajnach, funkcjonariusze Placówki Barciany SG oraz przedstawiciele Towarzystwa Mi?o?ników Ziemi K?trzy?skiej. Dla m?odzie?y jest to wielkie prze?ycie i zarazem bardzo emocjonalna i ?ywa lekcja historii. M?odzie?, która przej??a cmentarz pod opiek? w tym roku zdaje sobie spraw?, ?e jest to dla nich zadanie szczególne gdy? to oni b?d? odpowiedzialni za przygotowanie cmentarza do uroczystego upami?tnienia 100 rocznicy wybuchu pierwszej wojny ?wiatowej. Takie w?a?nie miejsca jak ten cmentarz i wiele innych na terenie Warmii i Mazur, jest pami?tk? wydarze? historycznych, które rozgrywa?y si? przed wiekiem

W dniu 12 pa?dziernika 2013 roku, zgodnie z planem pracy na bie??cy rok, Towarzystwo wybra?o si? na wycieczk? po Obwodzie Kaliningradzkim. Pierwszym punktem programu wycieczki by? Kaliningrad i jego osobliwo?ci historyczne. Zwiedzili?my muzeum i grób (mauzoleum) Immanuela Kanta oraz niewielk? cz??? Biblioteki Wallenrodzkiej. Wszystkie te obiekty zlokalizowane s? w odrestaurowanej katedrze królewieckiej, po?o?onej na wyspie Knipawa mi?dzy ramionami rzeki Prego?y. Kolejnym punktem naszego zainteresowania by?o Muzeum Bursztynu zlokalizowane w jednym z fortów Twierdzy Królewieckiej. Po zwiedzeniu Kaliningradu udali?my si? na pó?noc Obwodu, do Jantarnego. Jest to niewielka miejscowo?? po?o?ona nad brzegiem Ba?tyku. Jest to najwi?kszy o?rodek wydobycia ba?tyckiego bursztynu. W tej miejscowo?ci, nad brzegiem morza, na pla?y, znajduje si? równie? pomnik upami?tniaj?cy bestialski mord z 31 stycznia 1945 roku dokonany przez niemieckich faszystów na wi??niach jednej z filii obozu koncentracyjnego Stutthof . Z Jantarnego udali?my si? do Swiet?ogorska. Jest to wypoczynkowe i sanatoryjne miasteczko, na prawach rejonu. Znajduj? si? tam wody mineralne. Miejsce najbardziej ulubione przez Moskwiczan w Obwodzie Kaliningradzkim.

Granica pomi?dzy Warmi? a Mazurami, która zosta?a wytyczona i oznakowana jeszcze w ?redniowieczu, oddzielaj?ca wówczas Dominium biskupie od reszty Diecezji Warmi?skiej, do dzisiaj na niektórych odcinkach swojego przebiegu jest bardzo czytelna. Uczestnicy wyprawy zorganizowanej w dniu 7 wrze?nia 2013 r. przez Towarzystwo przekonali si?, ?e historia mo?e by? zapisana nie tylko na kartach ksi??ek ale równie? w krajobrazie. Ze wzgl?du na du?e zainteresowanie t? historyczn? granic?, krótki jej odcinek, przemierzyli?my ju? po raz drugi podziwiaj?c zastosowane do jej oznakowania znaki graniczne w postaci kopców naro?nych, kopców ?ciennych i innych ciekawych elementów oznakowania. Uczestnictwo w wyprawie by?o lekcj? jak nale?y odczytywa? histori? naszego regionu utrwalon? w krajobrazie.

Ju? po raz trzeci rycerstwo zakonne z Warmii i Mazur, Pomorza i Mazowsza ?ci?gn??o do grodu k?trzy?skiego by stawi? czo?a wojom litewskim przyby?ym z Podlasia i Litwy. W sobot?, 11 maja, rycerze stoczyli bój w sprawiedliwej walce turniejowej o „Muszl? ?w. Jakuba”. W tej walce niepokonanym okaza? si? rycerz z Mazowsza i on zdoby? to cenne trofeum, które ufundowane zosta?o, specjalnie na t? okoliczno??, przez Bractwo Pielgrzymowe ?w. Jakuba w K?trzynie. W niedziel? (wed?ug zapisków historycznych by?a to niedziela palmowa), 12 maja, rycerstwo zakonne stan??o w polu pod Wop?awkami by da? odpór wojom litewskim, powracaj?cym z ?upie?czej wyprawy na Warmi?. Tym razem równie? nie by?o zaskoczenia i si?om zakonnym uda?o si? pokona? wojów Ksi?cia Witenesa, mimo tego, ?e w tym roku jego si?y sk?adaj?ce si? z bractwa rycerskiego „Winland” z Bia?egostoku oraz naszych miejscowych rekonstruktorów, wzmocnione by?y grup? rekonstrukcyjn? z Kowna. Po stoczonej walce rycerstwo obu ?cieraj?cych si? si?, w tym licznie uczestnicz?ca w inscenizacji, po obu stronach, m?odzie? szkolna z Gminy Barciany, Gminy K?trzyn i Miasta K?trzyn oraz uczestnicy Warsztatu Terapii Zaj?ciowej z K?trzyna i Mr?gowa, zasiedli do sto?u biesiadnego. Tym razem sprzyjaj?ca aura by?a wielkim sprzymierze?cem organizatorów i uda?o si? ca?? inscenizacj? przeprowadzi? zgodnie z opracowanym scenariuszem. Licznie przyby?e rzesze widzów prze?y?y ciekaw? lekcj? historii dawnej Barcji.

W roku 2014 b?dzie 100 rocznica wybuchu I wojny ?wiatowej. To wydarzenie historyczne nie oszcz?dzi?o terenów Prus Wschodnich, z których cz??? to dzisiejszy obszar Warmii i Mazur, po II wojnie ?wiatowej przy??czony do Polski. Pami?tkami tych tragicznych wydarze? sprzed wieku s? liczne cmentarze wojenne. Cz??? z nich jest zdewastowane, zaniedbane i zapomniane. Niektóre s? dobrze zachowane, ?wiadcz? o tamtych czasach i ofiarach jakie musieli ponie?? dawni mieszka?cy tych ziem. Niektóre zosta?y ocalone od zapomnienia i przywrócone do krajobrazu historycznego. Takim miejscem jest cmentarz wojenny w Górkach. Odrestaurowany i przekazany pod opiek? m?odzie?y Zespo?u Szkó? w Mo?tajnach jest miejscem, na którym odbywaj? si? ?ywe lekcje historii, podczas prac porz?dkowych czy te? podczas uroczysto?ci przekazywania w adopcj? pomi?dzy poszczególnymi klasami Zespo?u Szkó?. Spo?eczno?? szkolna zrobi?a jeszcze co? wi?cej. Przy wydatnej wspó?pracy z Towarzystwem powsta?a wystawa fotograficzna pt. „Cmentarze wojenne z okresu I wojny ?wiatowej na terenie powiatu k?trzy?skiego”. Wystawa przedstawia cmentarz w Górkach, jego stan z pocz?tku lat drugiego tysi?clecia, okresu rewitalizacji i odbywaj?cych si? cyklicznie uroczysto?ci adopcyjnych. Wystawa prezentuje równie? inne cmentarze po?o?one na terenie Ziemi K?trzy?skiej i cz??ciowo w?gorzewskiej. Uroczysto?? otwarcia wystawy w Zespole Szkó? w Mo?tajnach odby?a si? w dniu 15 marca 2013 roku, podczas uroczystego apelu szkolnego po?wi?conego ukrai?skiemu poecie narodowemu, Tarasowi Szewczence. Otwarcia wystawy dokonali wspólnie Pani Anna Smakosz, Dyrektor Zespo?u Szkó? i Dorian Burdy?o, prezes Towarzystwa. Ca?ej uroczysto?ci towarzyszy?y bardzo wymowne s?owa ukrai?skiego wieszcza „Czytajcie, cudzego si? uczcie i swojego nie wyrzekajcie”

W dniu 10 marca 2013 roku odby?o si? Walne Zebranie Sprawozdawcze Towarzystwa. By?o to wa?ne wydarzenie w naszym Towarzystwie z kilku powodów. Zebranie zosta?o przeprowadzone w bardzo ciekawym i urokliwym miejscu jakim jest Muzeum Mazurskie w Owczarni. Gospodarze Muzeum, Pa?stwo Gabrysia i Aleksander Puszko, podj?li nas kaw?, herbat? i bardzo smacznym ciastem mazurskim. Podsumowali?my drugi rok dzia?alno?ci w III ju? kadencji. By?o to równie? jubileuszowe spotkanie. Min??o 10 lat od momentu kiedy nasze Towarzystwo pojawi?o si? na mapie organizacji pozarz?dowych na terenie Warmii i Mazur. Podsumowuj?c miniony rok wspominali?my równie? nasz 10 letni dorobek. Donios?ym akcentem jubileuszu by?a mi?a niespodzianka dla dwóch cz?onków Towarzystwa. Z okazji 10 lecia dzia?alno?ci, na wniosek Zarz?du Towarzystwa, ks Kazimierz ?uchowski i Dorian Burdy?o zostali wyró?nieni tytu?em i odznak? „Zas?u?ony dla Województwa Warmi?sko-Mazurskiego”. Wr?czenia odznaki dokona? Przewodnicz?cy Sejmiku Województwa Warmi?sko-Mazurskiego, Pan Juljan Osiecki, który zaszczyci? nasze Zebranie swoj? obecno?ci?. Na zebraniu powitali?my równie? 8 nowych cz?onków, którzy wyrazili w ostatnim czasie ch?? dzia?ania w Towarzystwie. Jest to mocny zastrzyk dla dalszego rozwoju naszej organizacji jak równie? ?wiadczy to o atrakcyjno?ci Towarzystwa dla osób chc?cych spo?ecznie dzia?a? na rzecz naszej ma?ej Ojczyzny. Po 10 latach kierowania Towarzystwem kolega Andrzej Mas?o? z?o?y? rezygnacj? z funkcji prezesa. Zarz?d Towarzystwa funkcj? prezesa powierzy? dotychczasowemu wiceprezesowi, Dorianowi Burdy?o. Ust?puj?cy prezes podzi?kowa? wszystkim cz?onkom Towarzystwa za bardzo dobr? i owocn? w wydarzenia wspó?prac? w ci?gu minionych 10 lat. Po zako?czeniu oficjalnej cz??ci Zebrania, w?a?ciciel Muzeum, Aleksander Puszko przedstawi? uczestnikom sylwetk? patronki naszego Towarzystwa. Uczyni? to w formie bardzo ciekawej prezentacji multimedialnej, któr? zatytu?owa? „ Drogami Zofii Licharewej”.

W dniu 1 lutego 2013 roku zosta?a zaprezentowana kolejna publikacja Tadeusza Korowaja, która po?wi?cona jest historii K?trzyna. Autor zatytu?owa? ksi??k? „Rastenburg / K?trzyn. Dzieje miasta”. Prezentacji ksi??ki, podczas spotkania z autorem, dokona? pracownik naukowy O?rodka Bada? Naukowych im. W. K?trzy?skiego w Olsztynie - dr Jerzy Sikorski. Recenzent wyg?aszaj?c laudacj? podkre?laj?c? dorobek autora w zakresie popularyzacji wiedzy o K?trzynie i jego okolicach, dokona? analizy wydanej publikacji. W swoim wyst?pieniu zwróci? uwag? na trzy wa?ne, jego zdaniem, w?tki w historii miasta. Pierwszy to nazwa ?redniowiecznej osady i jej etymologia. Drugi wa?ny w?tek to rozwój miasta po okresie wojny siedmioletniej. Trzeci – bardzo trudny, na który autor zwróci? uwag? i podj?? odwa?nie trud opisu - to okres wkroczenia ?o?nierzy sowieckich do K?trzyna i ich dzia?alno?ci do czasu przekazania administracji w?adzom polskim.

W dniu 6 stycznia 2013 roku po raz pierwszy ulicami K?trzyna przemaszerowa? „Orszak Trzech Króli”. To barwne uliczne widowisko uzyska?o pe?n? akceptacj? spo?ecze?stwa k?trzy?skiego, które bardzo licznie w??czy?o si? we wspólne prze?ywanie tych biblijnych i historycznych wydarze?. Organizacj? Orszaku zajmowa?o si? nasze Towarzystwo przy wydatnej pomocy organizacyjnej, merytorycznej i materialnej Burmistrza K?trzyna oraz K?trzy?skiego Centrum Kultury. Do organizacji widowiska w??czy?y si? równie? masowo szko?y podstawowe i gimnazja k?trzy?skie, Warsztaty Terapii Zaj?ciowej oraz wspólnoty parafialne k?trzy?skich parafii katolickich i Parafii Karolewo. Orszak Trzech Króli sta? si? doskona?? p?aszczyzn? wspólnego porozumienia i dzia?ania wielu instytucji, organizacji i ?rodowisk naszej lokalnej spo?eczno?ci. Licznie uczestnicz?ca m?odzie? w tym przedsi?wzi?ciu zapewne prze?y?a ciekawe wydarzenie stanowi?ce interesuj?c? lekcj? o wielu aspektach poznawczych i wychowawczych. Tak licznie przyby?e t?umy mieszka?ców miasta i okolic oraz spontaniczno?? i emocjonalne zaanga?owanie si? aktywnych uczestników widowiska jest dowodem na to, ?e poniesiony trud organizacyjny i wysi?ek wielu ludzi zosta? doceniony i by? warty jego podj?cia. Dzi?kujemy wszystkim wspó?organizatorom oraz uczestnikom pierwszego Orszaku Trzech Króli w K?trzynie i mamy nadziej?, ?e wydarzenie to wejdzie do sta?ego kalendarza imprez K?trzyna.