Do dawnych mieszkańcĂłw Nowej Róşanki i okolicznych przysiółkĂłw, ktĂłrych doczesne szczątki spoczęły na cmentarzu ewangelickim, uśmiechnął się los. Ich najbliĹźsi, rodziny, potomkowie, powodowani burzliwymi wydarzeniami w roku 1945 i w latach późniejszych, opuścili swoje rodzinne strony, wyjechali. Oni zostali, zostali by dawać świadectwo swojego istnienia, działania, tworzenia historii tej ziemi. Dla nich ten bilet w jedną stronę nie był juĹź potrzebny. Ktoś przecieĹź musiał tu zostać Ĺźeby nie było dziury w ciągłości historycznej. Opuszczone mogiły trawi czas i stają się one coraz mniej czytelne w naszym krajobrazie. Niestety, my współcześni mieszkańcy tej ziemi, w duĹźym stopniu przyczyniliśmy się do wymazywania z kart historii informacji zapisanych na mogiłach, cmentarzach poprzez niczym nie uzasadnioną dewastację. Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Siniec „Blusztyn” podjęło zadanie uporządkowania cmentarza w Nowej Róşance, doprowadzenia go do takiego stanu Ĺźeby był bardziej czytelny w krajobrazie. Jest to teĹź taka forma zadośćuczynienia za działanie tych, ktĂłrzy wyłamali krzyĹźe, rozbili nagrobki, zdewastowali ogrodzenia. W dniu 23 listopada 2013 roku członkowie naszego Towarzystwa włączyli się do prac porządkowych i wspĂłlnie z „Blusztynem” uporządkowaliśmy kilka mogił i fragment obszaru cmentarza. Pracy jest jeszcze bardo duĹźo ale juĹź teraz moĹźna uznać, Ĺźe dzięki zaangaĹźowaniu grupy ludzi, pamięć o dawnych mieszkańcach Nowej Róşanki i okolic jeszcze przez pewien czas przetrwa. Niestety, zdecydowana większość dawnych cmentarzy takiej szansy nie ma i skazane są one na zginięcie z krajobrazu historycznego tej ziemi.

W dniu 16 listopada 2013 roku Towarzystwo wybrało się na wyprawę po cmentarzach wojennych powiatu giĹźyckiego. Jesień jest najlepszym okresem do takich wędrĂłwek po miejscach pamięci – muzeach pamięci, ktĂłre stanowią Ĺźywe dowody wydarzeń historycznych rozgrywających się na tym terenie przed 99 laty. Odwiedziliśmy cmentarze na półwyspie Kula Jest to cmentarz wiejski, połoĹźony w lesie, na wzniesieniu nad jeziorem Bocznym. Kolejnym punktem naszej wyprawy były cmentarze wojenne w Paprotkach gdzie mogliśmy zweryfikować jak w praktyce były realizowane zasady określone przez Nadprezydenta Prus Wschodnich w wydanej 1918 roku instrukcji o zakładaniu i utrzymaniu cmentarzy wojennych na terenie Prus Wschodnich. DuĹźe wraĹźenia zrobił na uczestnikach wyprawy cmentarz wojenny połoĹźony w centrum wsi Marcinowa Wola. Na cmentarzu znajdują się mogiły poległych Ĺźołnierzy niemieckich oraz jest wydzielona kwatera dla Ĺźołnierzy rosyjskich, ktĂłrych szczątki spoczywają w kilku zbiorowych mogiłach. Miejscowość ta w czasie działań wojennych w 1914 roku została niemal doszczętnie zniszczona. Wyprawę zakończyliśmy w kościele gotyckim w Miłkach gdzie mogliśmy, między innymi, obejrzeć witraĹź w prezbiterium kościoła przedstawiający przemarsz wojsk pruskich przez miejscowość w 1914 roku. Nastrojowa jesienna aura, cisza otoczenia, szarość krajobrazu sprawiały, Ĺźe popadaliśmy w nastrĂłj, spokoju, wspomnień i zadumy. Optymistyczny wniosek, jakim zakończyliśmy naszą wyprawę jest taki, Ĺźe cmentarz odwiedzone przez nas mają dobrych gospodarzy, są zadbane i nie zapomniane przez otoczenie. Dziękujemy bardzo naszemu koledze Jackowi Jaświnowi, ktĂłry wyprawę przygotował i poprowadził a my mogliśmy poznać te ciekawe zakątki naszej Małej Ojczyzny.

Tradycyjnie, już od kilku lat, młodzież Zespołu Szkół w Mołtajnach spotyka się na cmentarzu wojennym w Górkach. Celem tych jesiennych spotkań na cmentarzu, na którym spoczywają szczątki żołnierzy poległych w czasie działań wojennych na tym terenie w 1914 roku jest przekazanie cmentarza pod opiekę przez młodzież gimnazjalną młodzieży ostatniej klasy Szkoły Podstawowej. W 2010 roku Zespół Szkół w Mołtajnach przejął w adopcję cmentarz, po przeprowadzonej rewitalizacji i od tego momentu młodzież dba o porządek tego miejsca pamięci. W dniu 14. listopada 2013 roku nastąpiła kolejna zmiana gospodarzy, którymi stali się uczniowie ostatniej klasy Szkoły Podstawowej. Przekazanie odpowiedzialności za to miejsce ma zawsze charakter uroczysty. Młodzież zapala znicze na żołnierskich mogiłach, składa kwiaty na miejscu tablicy pamiątkowej, odczytywany jest akt przekazania cmentarza pod opiekę. Wszystko to odbywa się przy udziale kapłanów, którzy w modlitwie ekumenicznej modlą się za dusze spoczywających z dala od swoich rodzin i bliskich żołnierzy. Na uroczystości zawsze obecni są przedstawiciele władz samorządowych Gminy Barciany, Pani Dyrektor Zespołu Szkół w Mołtajnach, funkcjonariusze Placówki Barciany SG oraz przedstawiciele Towarzystwa Miłośników Ziemi Kętrzyńskiej. Dla młodzieży jest to wielkie przeżycie i zarazem bardzo emocjonalna i żywa lekcja historii. Młodzież, która przejęła cmentarz pod opiekę w tym roku zdaje sobie sprawę, że jest to dla nich zadanie szczególne gdyż to oni będą odpowiedzialni za przygotowanie cmentarza do uroczystego upamiętnienia 100 rocznicy wybuchu pierwszej wojny światowej. Takie właśnie miejsca jak ten cmentarz i wiele innych na terenie Warmii i Mazur, jest pamiątką wydarzeń historycznych, które rozgrywały się przed wiekiem

W dniu 12 października 2013 roku, zgodnie z planem pracy na bieżący rok, Towarzystwo wybrało się na wycieczkę po Obwodzie Kaliningradzkim. Pierwszym punktem programu wycieczki był Kaliningrad i jego osobliwości historyczne. Zwiedziliśmy muzeum i grób (mauzoleum) Immanuela Kanta oraz niewielką część Biblioteki Wallenrodzkiej. Wszystkie te obiekty zlokalizowane są w odrestaurowanej katedrze królewieckiej, położonej na wyspie Knipawa między ramionami rzeki Pregoły. Kolejnym punktem naszego zainteresowania było Muzeum Bursztynu zlokalizowane w jednym z fortów Twierdzy Królewieckiej. Po zwiedzeniu Kaliningradu udaliśmy się na północ Obwodu, do Jantarnego. Jest to niewielka miejscowość położona nad brzegiem Bałtyku. Jest to największy ośrodek wydobycia bałtyckiego bursztynu. W tej miejscowości, nad brzegiem morza, na plaży, znajduje się również pomnik upamiętniający bestialski mord z 31 stycznia 1945 roku dokonany przez niemieckich faszystów na więźniach jednej z filii obozu koncentracyjnego Stutthof . Z Jantarnego udaliśmy się do Swietłogorska. Jest to wypoczynkowe i sanatoryjne miasteczko, na prawach rejonu. Znajdują się tam wody mineralne. Miejsce najbardziej ulubione przez Moskwiczan w Obwodzie Kaliningradzkim.

Granica pomiędzy Warmią a Mazurami, która została wytyczona i oznakowana jeszcze w średniowieczu, oddzielająca wówczas Dominium biskupie od reszty Diecezji Warmińskiej, do dzisiaj na niektórych odcinkach swojego przebiegu jest bardzo czytelna. Uczestnicy wyprawy zorganizowanej w dniu 7 września 2013 r. przez Towarzystwo przekonali się, że historia może być zapisana nie tylko na kartach książek ale również w krajobrazie. Ze względu na duże zainteresowanie tę historyczną granicę, krótki jej odcinek, przemierzyliśmy już po raz drugi podziwiając zastosowane do jej oznakowania znaki graniczne w postaci kopców narożnych, kopców ściennych i innych ciekawych elementów oznakowania. Uczestnictwo w wyprawie było lekcją jak należy odczytywać historię naszego regionu utrwaloną w krajobrazie.

JuĹź po raz trzeci rycerstwo zakonne z Warmii i Mazur, Pomorza i Mazowsza ściągnęło do grodu kętrzyńskiego by stawić czoła wojom litewskim przybyłym z Podlasia i Litwy. W sobotę, 11 maja, rycerze stoczyli bĂłj w sprawiedliwej walce turniejowej o „Muszlę św. Jakuba”. W tej walce niepokonanym okazał się rycerz z Mazowsza i on zdobył to cenne trofeum, ktĂłre ufundowane zostało, specjalnie na tę okoliczność, przez Bractwo Pielgrzymowe św. Jakuba w Kętrzynie. W niedzielę (według zapiskĂłw historycznych była to niedziela palmowa), 12 maja, rycerstwo zakonne stanęło w polu pod Wopławkami by dać odpĂłr wojom litewskim, powracającym z łupieĹźczej wyprawy na Warmię. Tym razem rĂłwnieĹź nie było zaskoczenia i siłom zakonnym udało się pokonać wojĂłw Księcia Witenesa, mimo tego, Ĺźe w tym roku jego siły składające się z bractwa rycerskiego „Winland” z Białegostoku oraz naszych miejscowych rekonstruktorĂłw, wzmocnione były grupą rekonstrukcyjną z Kowna. Po stoczonej walce rycerstwo obu ścierających się sił, w tym licznie uczestnicząca w inscenizacji, po obu stronach, młodzieĹź szkolna z Gminy Barciany, Gminy Kętrzyn i Miasta Kętrzyn oraz uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej z Kętrzyna i Mrągowa, zasiedli do stołu biesiadnego. Tym razem sprzyjająca aura była wielkim sprzymierzeńcem organizatorĂłw i udało się całą inscenizację przeprowadzić zgodnie z opracowanym scenariuszem. Licznie przybyłe rzesze widzĂłw przeĹźyły ciekawą lekcję historii dawnej Barcji.

W roku 2014 będzie 100 rocznica wybuchu I wojny światowej. To wydarzenie historyczne nie oszczędziło terenĂłw Prus Wschodnich, z ktĂłrych część to dzisiejszy obszar Warmii i Mazur, po II wojnie światowej przyłączony do Polski. Pamiątkami tych tragicznych wydarzeń sprzed wieku są liczne cmentarze wojenne. Część z nich jest zdewastowane, zaniedbane i zapomniane. NiektĂłre są dobrze zachowane, świadczą o tamtych czasach i ofiarach jakie musieli ponieść dawni mieszkańcy tych ziem. NiektĂłre zostały ocalone od zapomnienia i przywrĂłcone do krajobrazu historycznego. Takim miejscem jest cmentarz wojenny w GĂłrkach. Odrestaurowany i przekazany pod opiekę młodzieĹźy Zespołu Szkół w Mołtajnach jest miejscem, na ktĂłrym odbywają się Ĺźywe lekcje historii, podczas prac porządkowych czy teĹź podczas uroczystości przekazywania w adopcję pomiędzy poszczegĂłlnymi klasami Zespołu Szkół. Społeczność szkolna zrobiła jeszcze coś więcej. Przy wydatnej współpracy z Towarzystwem powstała wystawa fotograficzna pt. „Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej na terenie powiatu kętrzyńskiego”. Wystawa przedstawia cmentarz w GĂłrkach, jego stan z początku lat drugiego tysiąclecia, okresu rewitalizacji i odbywających się cyklicznie uroczystości adopcyjnych. Wystawa prezentuje rĂłwnieĹź inne cmentarze połoĹźone na terenie Ziemi Kętrzyńskiej i częściowo węgorzewskiej. Uroczystość otwarcia wystawy w Zespole Szkół w Mołtajnach odbyła się w dniu 15 marca 2013 roku, podczas uroczystego apelu szkolnego poświęconego ukraińskiemu poecie narodowemu, Tarasowi Szewczence. Otwarcia wystawy dokonali wspĂłlnie Pani Anna Smakosz, Dyrektor Zespołu Szkół i Dorian Burdyło, prezes Towarzystwa. Całej uroczystości towarzyszyły bardzo wymowne słowa ukraińskiego wieszcza „Czytajcie, cudzego się uczcie i swojego nie wyrzekajcie”

W dniu 10 marca 2013 roku odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawcze Towarzystwa. Było to waĹźne wydarzenie w naszym Towarzystwie z kilku powodĂłw. Zebranie zostało przeprowadzone w bardzo ciekawym i urokliwym miejscu jakim jest Muzeum Mazurskie w Owczarni. Gospodarze Muzeum, Państwo Gabrysia i Aleksander Puszko, podjęli nas kawą, herbatą i bardzo smacznym ciastem mazurskim. Podsumowaliśmy drugi rok działalności w III juĹź kadencji. Było to rĂłwnieĹź jubileuszowe spotkanie. Minęło 10 lat od momentu kiedy nasze Towarzystwo pojawiło się na mapie organizacji pozarządowych na terenie Warmii i Mazur. Podsumowując miniony rok wspominaliśmy rĂłwnieĹź nasz 10 letni dorobek. Doniosłym akcentem jubileuszu była miła niespodzianka dla dwĂłch członkĂłw Towarzystwa. Z okazji 10 lecia działalności, na wniosek Zarządu Towarzystwa, ks Kazimierz Ĺťuchowski i Dorian Burdyło zostali wyróşnieni tytułem i odznaką „ZasłuĹźony dla WojewĂłdztwa Warmińsko-Mazurskiego”. Wręczenia odznaki dokonał Przewodniczący Sejmiku WojewĂłdztwa Warmińsko-Mazurskiego, Pan Juljan Osiecki, ktĂłry zaszczycił nasze Zebranie swoją obecnością. Na zebraniu powitaliśmy rĂłwnieĹź 8 nowych członkĂłw, ktĂłrzy wyrazili w ostatnim czasie chęć działania w Towarzystwie. Jest to mocny zastrzyk dla dalszego rozwoju naszej organizacji jak rĂłwnieĹź świadczy to o atrakcyjności Towarzystwa dla osĂłb chcących społecznie działać na rzecz naszej małej Ojczyzny. Po 10 latach kierowania Towarzystwem kolega Andrzej Masłoń złoĹźył rezygnację z funkcji prezesa. Zarząd Towarzystwa funkcję prezesa powierzył dotychczasowemu wiceprezesowi, Dorianowi Burdyło. Ustępujący prezes podziękował wszystkim członkom Towarzystwa za bardzo dobrą i owocną w wydarzenia współpracę w ciągu minionych 10 lat. Po zakończeniu oficjalnej części Zebrania, właściciel Muzeum, Aleksander Puszko przedstawił uczestnikom sylwetkę patronki naszego Towarzystwa. Uczynił to w formie bardzo ciekawej prezentacji multimedialnej, ktĂłrą zatytułował „ Drogami Zofii Licharewej”.

W dniu 1 lutego 2013 roku została zaprezentowana kolejna publikacja Tadeusza Korowaja, ktĂłra poświęcona jest historii Kętrzyna. Autor zatytułował książkę „Rastenburg / Kętrzyn. Dzieje miasta”. Prezentacji książki, podczas spotkania z autorem, dokonał pracownik naukowy Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie - dr Jerzy Sikorski. Recenzent wygłaszając laudację podkreślającą dorobek autora w zakresie popularyzacji wiedzy o Kętrzynie i jego okolicach, dokonał analizy wydanej publikacji. W swoim wystąpieniu zwrĂłcił uwagę na trzy waĹźne, jego zdaniem, wątki w historii miasta. Pierwszy to nazwa średniowiecznej osady i jej etymologia. Drugi waĹźny wątek to rozwĂłj miasta po okresie wojny siedmioletniej. Trzeci – bardzo trudny, na ktĂłry autor zwrĂłcił uwagę i podjął odwaĹźnie trud opisu - to okres wkroczenia Ĺźołnierzy sowieckich do Kętrzyna i ich działalności do czasu przekazania administracji władzom polskim.

W dniu 6 stycznia 2013 roku po raz pierwszy ulicami Kętrzyna przemaszerował „Orszak Trzech KrĂłli”. To barwne uliczne widowisko uzyskało pełną akceptację społeczeństwa kętrzyńskiego, ktĂłre bardzo licznie włączyło się we wspĂłlne przeĹźywanie tych biblijnych i historycznych wydarzeń. Organizacją Orszaku zajmowało się nasze Towarzystwo przy wydatnej pomocy organizacyjnej, merytorycznej i materialnej Burmistrza Kętrzyna oraz Kętrzyńskiego Centrum Kultury. Do organizacji widowiska włączyły się rĂłwnieĹź masowo szkoły podstawowe i gimnazja kętrzyńskie, Warsztaty Terapii Zajęciowej oraz wspĂłlnoty parafialne kętrzyńskich parafii katolickich i Parafii Karolewo. Orszak Trzech KrĂłli stał się doskonałą płaszczyzną wspĂłlnego porozumienia i działania wielu instytucji, organizacji i środowisk naszej lokalnej społeczności. Licznie uczestnicząca młodzieĹź w tym przedsięwzięciu zapewne przeĹźyła ciekawe wydarzenie stanowiące interesującą lekcję o wielu aspektach poznawczych i wychowawczych. Tak licznie przybyłe tłumy mieszkańcĂłw miasta i okolic oraz spontaniczność i emocjonalne zaangaĹźowanie się aktywnych uczestnikĂłw widowiska jest dowodem na to, Ĺźe poniesiony trud organizacyjny i wysiłek wielu ludzi został doceniony i był warty jego podjęcia. Dziękujemy wszystkim współorganizatorom oraz uczestnikom pierwszego Orszaku Trzech KrĂłli w Kętrzynie i mamy nadzieję, Ĺźe wydarzenie to wejdzie do stałego kalendarza imprez Kętrzyna.